Defender la vida (Jmaktik buch’utik sk’anik spojik jkuxlejaltik)

Jmaktik buch’utik sk’anik spojik jkuxlejaltik (Defender la vida)
realizada por: Jose Manuel Martín Pérez (original en el idioma Tzotzil debajo)
¿Que significa el bosque para una comunidad local?
alimentos
agua
materiales de construcción
refugio para los animales
medicinas
polinizadores
leña
miel
diversión
el bosque significa vida
¿y qué pasa con una plantación?
se acaba el agua
no hay comida
ni refugio
ni medicinas
ni agricultura
ni leña
ni diversión
no hay vida
¿qué es lo que tú harías?
PAREN LAS PLANTACIONES
Jmaktik buch’utik sk’anik spojik jkuxlejaltik
¿K’uyun lek k’alal oy a’mal te ta jlumatik?
Mi oy a’mal, oy ve’lil
Oy o’
Xu’ jva’antik jnatik xchi’uk k’usi oy ku’untik te ta a’mal
Oy svayeb chon-bolometik
Oy vomol-poxil
Oy epal mutetik
Oy si’
Oy pom
Oy bu’ lek nichim ko’ontontik jkotoltik
Me oy a’mal oy jkuxlekatik
¿Mi ech xa na’ k’alal sts’unik yansba ko’ol te’tik?
Mo’o, mauk ech sjam. Chlaj o’
Chlaj te ve’lile
Ch’ay batel svayeb chon-bolometik
Chlaj vomol-poxil
Chlaj ch’ul-balamil
Chlaj si’
Chlaj snichimal ko’ontontik
Solel chlaj jkuxlejaltik
¿K’usi xu’ chapas o’ote yu’un mu chlaj skotol?
MAKO BUCH’U SK’AN STS’UN YANSBA KO’OL TE’TIK.